بیجار
بیجار
بیجار در غرب ایران واقع شده و تابع استان کردستان است دارای ۷۷۳۰ کیلومتر مربع مساحت بوده و دارای ۲۸۸ روستاست که حدود ۲۶۲ روستای آن قابل سکونت است. از شمال شرقی به استان زنجان، از شمال غربی به شهرستان تکاب (در آذربایجان غربی)، از جنوب به شهرستان قروه، از جنوب شرقی به قسمت کوچکی از استان همدان و از غرب به سنندج و دیواندره محدود است. بیجار منطقه‌ای است در راستای رشته‌کوه‌های غرب ایران و یک سوم اراضی آن کوهستانی است. جنس خاک آن از سنگهای رسوبی بویژه ترکیبات رسی و آهکی و متعلق به دگرگونیهای دوران سوم است. شهر بیجار به «بام ایران» شهرت دارد چرا که ۱۹۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است. این شهر بعد از شهر کرد بلندترین شهر ایران بوده و در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ درج و۵۲ دقیقه استوا قرار دارد . بیجار در زمان قدیم معروف به (بیدزار) بوده و بر خی وجه تسمیه ان را به این دلیل می پندارند. شاه اسماعیل صفوی هنگام لشکر کشی به غرب ایران از این منطقه عبور کرده و نیز سپاهیان چنگیز از آن گذشته‌اند و اثاری به نام چنگیز قلعه در بالای کوهی به همین نام در ۵ کیلومتری شهر حکایت از این موضوع دارد. به دلیل شایستگی زنان این منطقه، در زمان ناصرالدین شاه قاجار، خزانه دارحکومت فردی به نام «زبیده خانم گروسی» از اهالی حلوایی بیجار به عنوان همسر شاه و خزانه دار دربار بر گزیده شد و در حکومت وقت نفوذ زیادی پیدا کرد . دیرینگی تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می‌رسد و موید این فرض «دژ سترک» یا قلعه «قمچقای» است که در عهد مادها، پارتها و ساسانیان به عنوان پا یگاه استراتژیک از آن استفاده می‌شده‌است. از نامداران گروس می‌توان حسنعلی خان امیر نظام گروسی را نام برد که نوشته‌هایش نمونه ممتازی از نثر فارسی به شمار می‌رود وی مدتی در مقام وزارت فواید عامه وسفیر وسر پرست دانشجویان اعزامی به اروپا و حکمرانی ولایات و ایالات بوده و کلاً در سال‌های ۱۲۵۳ تا ۱۲۷۵ هجری قمری مراحل خدمات دولتی را از سرهنگی فوج گروس و ریاست گارد مستحفظین دیوانخانه و ارگ تبریز و حفظ انتظامات کرمانشاه وخراسان و ... طی کرد و مقبره ا ش اکنون در ماهان کرمان در کنار شاه نعمت الله ولی قرار دارد ایشان بسیار مورد توجه میرزا تقی خان امیر کبیر بوده‌اند . شادروان شیخ فاضل گروسی یکی دیگر از نامداران گروس است وی در سال ۱۲۵۹ خورشیدی در بیجار زاده شد درتحصیل علوم فقه و اصول، فلسفه، عرفان، علوم غریبه و زبانهای بیگانه موفق بوده‌اند، مفردات قرآ ن کریم، ورزش افکار ،رساله تغنی در قرآن، تجوید استدلالی، جنگ المهمات، هرکسی کار خودش بار خودش و ... از اثار وی است . بیجار، حضور بزرگان مذهبی چون سید محمد امامی و حسینعلی رحمانی گروسی و... را در تاریخ پر افتخار خود داراست. موسیقیدانان، نگارگران، خوش‌نویسان، چامه‌گویان و سخنوران، پزشکان، هنرمندان از رشته‌های گوناگون، روحانیون و نظامیان گرانپایه زیادی در بیجار بوده و خدمات زیادی را ارائه داده‌اند. بیشینه مردم این شهرستان مسلمان و شیعه هستند در سابق تعدادی یهودی در این شهر ساکن بودند که همگی مها جرت کرده اند. صنایع دستی این منطقه را قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم، سجاده، نمد، توری، دستکش، جوراب و ... تشکیل می‌دهند و فر ش‌های این منطقه از شهرت جهانی برخوردار بوده و به خارج صادر می‌شد ه‌است . شرکت سیما ن کردستان، شرکت گچ کردستان، شرکت گچ شور سو، معدن آ هن شهرک، معدن آ هک قمشلو، معدن گچ قره بگ، معدن نمک میدان، معدن مرمر گراچقا، با شوکی، نوبهار، قشلاق لو، معدن سنگ تراورتن حسین آ باد کمر زرد و ... جزو کارخانه‌ها، صنایع و معادن با ارزش بیجار هستند که ضمن ایجاد فرصتهای شغلی بسیار، اقدام به صدور محصولات خود به خارج استان یا کشور می‌کنند.
کوههای بیجار
کوههای حمزه عرب، نقاره کوب، بادامستان، زاغه، نسار، چنگ الماس، پنجه علی، شاه نشین، سر قیصه، شاها، چهل تن، سنگ پا، زرنیخ و...در منطقه بیجار قرار دارند.
بیجار از شهرهای اصیل کردستان است
آثار تاریخی بیجار
قلعه بزرگ قم چقا، پل تاریخی صلوات آباد، بنای سنگی اوچ گنبد ،مسجد تاریخی خسروآباد، تیمچه حاج شهباز خان، تیمچه امیر تومان متعلق به دوره صفویه، زیارتگاه حمزه عرب، پنجه علی، آثار سد خاکی جعفر آباد، تپه نجف آباد، مقبره آ یت الله فاضل گروسی و قلعه‌های تاریخی بسیار و مقابر و امامزاده‌هایی چون سید مسیب سید شکر، مقبره صاحبه، گنبد پیر صالح، مقبره سید خضر از جمله اماکن و آثار تاریخی مو جود در شهرستان بیجار هستند و جمعاً حدود ۶۰ اثر باستانی و تاریخی در آ ن شناسایی شده‌اند .
رود قزل اوزن از شاخه اصلی سفید رود از این منطقه می‌گذرد .
در گذشته بیجار دارای گردشگاههایی مثل باغ صفا، سراب، تخت، چهار باغ، بادامستان، چم حاکمی، باغچه چال یارمجه، چشمه عزیز، شاهرخ آ باد، عباس آ باد و... بوده که بیشتر تخریب شده و فعلاً محدوده شهر بازی (باغ صفا) و اطراف رود خانه بیانلو و صلوات آ باد، سراب و تخت جهت تفریح و گردش در تابستان استفاده می شود .
بازارهای بیجار قدیم شامل افتخار نظام، قیصریه سالار ،قیصریه سید لشکر، بازار امیر تومان و بازار بزرگ بیجار بوده‌است .
در سال ۱۳۷۵ جمعیت این شهر حدود ۴۷۵۰۰ نفر و روستاهای آن حدود ۶۸۰۰۰ نفر بوده‌است که متا سفانه هر سال نسبت به سال قبل رشد منفی داشته‌است و مردم به شهرهای دیگر مهاجرت می‌کنند .
صادرات گروس را در درجه اول گندم و جو تشکیل می‌دهند کتیرا و فراورده‌های دامی مثل پشم و پوست و برخی غلات هم از این دسته‌اند. ماشین آلات کشاورزی، صنعتی و لوازم خانگی، پوشاک و خوار و بار هم به منطقه وارد می‌شود. لازم به ذکر است که بیجار در کشور ایران جزو رده‌های اول کاشت و برداشت گندم است.
داروهای گیاهی بیجار فراوان و دارای اهمیت است من جمله ازوه (آویشن)، مرزه ،گل کو، گل گاو زبان، بید، پونه، بومادران، ریواس، خاکشیر، اسفند، سیسمبر(شاه نسترن) رازیانه، بابونه، زبان گنجشک، کنگر، شنگ و انواع عر قیجات.
پرندگانی چون کبک، بلدرچین، عقاب، جغد، شاهین، قرقی، نوک قرمز و... در این منطقه زیست می‌کنند.قمری، لک لک ،مرغابی، فاخته، هما، سبز قبا، هد هد و حواصیل زرد و خاکستری از پرندگان مهاجر بیجار به شمار می‌آ یند و در مناطق حفاظت شده، قوچ، میش، کل، بز و ... وجود دارد، از دیگر پستانداران نیز می‌توان از خرس قهوه‌ای، گراز، روباه، خرگوش، گرگ، گربه وحشی، راسو، کفتار، خفاش، جوجه تیغی و ... اشاره کرد .
اکثر مردم بیجار به زبان کردی گروسی تکلم می‌کنند و در این ناحیه دو گویش کردی از شاخه‌های کرمانشاهی و گویش گورانی تشخیص داده شده‌است.
از مساجد بیجار می‌توان مسا جد قا ئم، جامع بازار، امیرالمو منین ،سید ا لشهدا ء، امام رضا، فاطمیه، ابوالفضل، موسی ابن جعفر، حضرت محمد ص، امام حسن، وحسینیه شهر را نام برد .
خیابان شهدا، توحید، بلوار امام ره، طالقانی، الماسیه، مدرس، کمر بندی حلوایی، کمر بندی بادامستان (امیر نظام)، بلوار سراب، خیابان ریگ سیاه، بلوار رحمانی، خیابان مرزبان، فاضل، از خیابانهای بیجار هستند .
همچنین محلات عمده بیجار شامل بادامستان، تازه آ باد، ریگ سیاه، نقاره کوب، حلوایی، تخت، پشت قلعه، یارمجه، کارمندان، فر هنگیان، محمود آباد، سراب، شهرک مهدیه، شهرک آ فتاب، فرحی، عسگر آ باد، چشمه عزیز، باغ صفا و غیره است .
برخی از خانواده‌ها و ایلات سرشناس بیجار بر اساس مطالب کتاب سیما ی بیجار گروس عبارت‌اند از ایل بایندر ،سهرابی، ترکمندی، طایفه اردلان، ایل کبودوند، امیر علا یی‌ها، رضایی‌ها، خواجه وند، دارجی، حسن تیموری، گاوبازه‌ای، مندمی، شیخ اسماعیلی، ور مزیار، بورکه‌ای، الوندی، حکمت منش، کا ظمی، گروسی، محمد بیگی، محمدی، جمشیدی، خدادادها، وکیلی و غیره.
بیجار دارای حوزه علمیه، دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد، مرکز آموزش عالی فرهنگیان و ... است. مردمان شهر و روستاهای کرانی (حسن آ باد یاسوکند)، بابارشانی، پیر تاج، توپ آغاج، نجف آباد، خسرو آباد، سیاه منصور و ... همواره جزو افتخارات گروس بوده و بزرگانی را در دامان پر مهر خود پرورده‌اند
گیا هان دارویی بیجار از شهرت جهانی بر خوردار است اما شرایط صادرات آن به خارج از کشور که می‌توانست باعث درآمدزایی و اشتغال افراد زیادی در این شهرستان باشد، متا سفانه هنوز مهیا نشده‌است.
منابع
برگرفته از کتاب: «سیمای بیجار گروس و مشاهیر آ ن» تحقیق و تا لیف , محمد علی کوشا ,انتشارات دانشگاه کردستان , چاپ اول بهار ۱۳۷۸
نوشته شده توسط ممد ممدی در یکشنبه 12/6/1385 و ساعت 9:57 صبح | نظرات دیگران(0)